SABABU ZA KUWEKEZA KATIKA MALEZI, MAKUZI NA MAENDELEO YA AWALI YA MTOTO

 

Na, John Kabambala:

Tanzania ni nchi yenye utajiri wa tamaduni na mila, na kizazi chake cha watoto ni hazina ya taifa hili. Kuelewa umuhimu wa kutoa kipaumbele kwa malezi, makuzi, na maendeleo ya awali ya mtoto ni hatua muhimu katika kujenga msingi thabiti wa maisha yao ya baadaye. Programu za malezi, makuzi, na maendeleo ya awali ya mtoto zina jukumu muhimu katika kufanikisha lengo hili muhimu.

Programu za malezi, makuzi, na maendeleo ya awali ya mtoto (MMMAM),  zinakwenda mbali zaidi ya elimu rasmi. Zinajikita katika kutoa mazingira yenye upendo, ulinzi, na usalama kwa watoto katika miaka yao ya kwanza. Hii inajumuisha kutoa lishe bora, huduma za afya, na kujenga uhusiano wa karibu kati ya mtoto na wazazi au walezi.

Elimu ya awali ni sehemu muhimu ya programu hizi. Shule za awali zinawasaidia watoto kuanza safari yao ya elimu na kuwapa fursa ya kujifunza stadi muhimu kama vile kusoma, kuandika, na kuhesabu. Programu hizi zinajitahidi kutoa mazingira ya kujifunza yenye kuvutia na kufurahisha.

Maendeleo ya Lugha na Utamaduni Kupitia programu hizi, watoto wanapata nafasi ya kukuza lugha yao ya asili na kujifunza lugha za kigeni. Hii inaimarisha utambulisho wao wa kitamaduni na kuwapa uwezo wa kuwasiliana katika jamii ya kimataifa.

Ushirikiano wa Wazazi na Jamii Programu hii inahimiza ushirikiano wa karibu kati ya wazazi, walezi, na jamii kwa ujumla. Wazazi wanapatiwa mafunzo na mwongozo juu ya jinsi ya kuwa wazazi bora na kusaidia malezi na makuzi ya watoto wao. Hii inaimarisha jukumu la familia katika kutoa malezi bora.

Kutoa Fursa Sawa Programu za malezi, makuzi, na maendeleo ya awali ya mtoto zinajitahidi kuhakikisha kuwa fursa hizi zinapatikana kwa kila mtoto, bila kujali asili yake au eneo analoishi. Hii inasaidia kupunguza pengo la elimu na kukuza usawa wa kijamii. Mtoto aliye na malezi bora na msingi wa elimu ya awali anakuwa na uwezo mkubwa wa kuchangia katika maendeleo ya taifa. Wanaweza kujenga jamii imara na kuchangia katika maendeleo ya uchumi na kijamii.

https://www.unicef.org/esa/media/8156/file/UNICEF-ESARO-Quantifying-Heckman-Paper-2021-revised.pdf

Kuna tafiti chache au ushahidi mdogo kuhusiana na masuala ya za malezi, makuzi, na maendeleo ya awali ya mtoto (MMMAM) ambazo zimefanyika kwa ngazi ya taifa. Tafiti mbalimbali za kisayansi duniani zinasisitiza kwamba msingi imara unatakiwa ujengwe katika miaka ya awali ya mtoto na kwamba huu ndio wakati muhimu wa kuwekeza kwenye maisha ya mwanadamu. Imedhihirika kuwa, kwa kila dola moja iliyotumika katika afua za MMMAM, kuna matokeo makubwa yanayopatikana yanayokadiriwa kufikia dola za kimarekani 173.

https://www.econstor.eu/bitstream/10419/166932/1/ifo-dice-report-v06-y2008-i2-p03-08.pdf

 Aidha, Ushahidi unaonyesha uwekezaji katika elimu ya awali kwa watoto walio katika mazingira hatarishi ina manufaa yanayokadiriwa kuwa asilimia 7 hadi 16 kwa mwaka4 chanzo cha rasilimali watu ni kuwekeza katika miaka ya awali ya mtoto. Ukuaji wa ubongo wa mtoto unajengwa kwa kiasi kikubwa katika kipindi cha miaka 5 ya awali ya ukuaji, ni wakati yakinifu kwani ufanyaji kazi wa ubongo unakuwa katika hatua ya juu ya ukuaji wake.

Kimsingi huduma saidizi katika sekta zote ni muhimu katika maendeleo ya mtoto katika kipindi hiki muhimu cha ukuaji wa ubongo wake. Tafiti zinasisitiza kuelekeza usaidizi kwenye huduma jumuishi za MMMAM ni mkakati bora wenye usawa kwa kuwa Watoto walio kwenye mazingira hatarishi, na wale wanaokumbana na vihatarishi mbalimbali wananufaika zaidi na huduma jumuishi za MMMAM. Watoto wanaopata usaidizi katika hatua ya awali ya makuzi, wameandaliwa mazingira chanya ya uwezekano wa kuboresha afya zao, elimu, mahusiano ya kijamii na mafaniko ya kiuchumi katika Maisha yao ya baadaye.

https://www.who.int/teams/maternal-newborn-child-adolescent-health-and-ageing/child-health/nurturing-care

Watoto ambao hawapati huduma hizi muhimu za MMMAM, wanashindwa kukuza msingi muhimu wanaouhitaji katika maendeleo na huwa na matumaini madogo ya mafanikio yao ya baadaye6 . Kumbuka kuwa programu za ziada zitakazotolewa baadae katika maisha, zina gharama kubwa na matokeo yasiyoridhisha. Kiuhalisia sio tu ushawishi kwenye matokeo ya uwekezaji, bali gharama ya kutokufanya maamuzi ni kubwa kwa mtu binafsi na jamii kwa ujumla.

Makadirio ya hasara ya wastani wa kipato cha mtu kwa mwaka kwa watoto walio kwenye hatari ya kutofikia utimilifu wa maendeleo yake inaweza kufikia asilimia 26, kupelekea kuporomoka kiuchumi na familia kuwa kwenye umaskini. Katika ngazi ya jamii, gharama za kutochukua hatua ya kuondoa udumavu kufikia kiwango cha asilimia 15 au chini ya hapo na kutoshughulikia ucheleweshaji wa maendeleo katika shule za awali na ziara za majumbani inakadiriwa mara kadhaa kuwa zaidi ya kile ambacho nchi nyingine wanatumia kwenye afya na elimu.

 Utashi wa kisiasa na jitihada za kushughulikia MMMAM.

Uhamasishaji wa huduma jumuishi za MMMAM nchini Tanzania ulianzishwa mwaka 2004 kupitia usaidizi wa Shirika la kuhudimia Watoto Duniani (UNICEF) na majadiliano ya ngazi ya juu ya uhitaji wa mifumo jumuishi, ikizingatiwa masuala ya MMMAM yalikuwa kwa kiwango fulani yamejumuishwa katika sera za kisekta za kijamii8 .

https://www.unicef.org/executiveboard/media/846/file/2010-7-Rev1-Board_report-EN-ODS.pdf

Ushirikishwaji wa ngazi ya juu kati ya serikali na wadau mbalimbali juu ya MMMAM ilipelekea maendeleo muhimu yakijumuisha; uzinduzi wa kikundi kazi kinachojumuisha asasi za kiraia na wadau

wengine wa MMMAM; uundwaji wa mtandao wa malezi, makuzi na maendeleo ya awali ya mtoto (TECDEN) na urasimishwaji wake kama mtandao wa MMMAM kitaifa mwaka 2004; kufanyika kwa uchambuzi wa hali ya MMMAM na uchambuzi wa kisera;  ujumuishwaji wa

Nyanja za MMMAM kwenye mpango mkakati wa Tanzania kwa ukuaji na upunguzaji wa umaskini (MKUKUTA) 2005 – 2010; kufanyika kwa tafiti za majaribio juu ya moduli jumuishi za MMMAM na uanzishwaji wa kamati ya ushauri wa masuala ya MMMAM kitaifa na kamati ya kitaalamu ya MMMAM iliyopo chini ya ofisi ya Waziri mkuu (OWM-TAMISEMI) mwaka 2006.  Jitihada za utoaji huduma shirikishi za MMMAM zilizinduliwa 2007 na kutekelezwa na wizara husika kwa wakati huo, ambazo ni, Wizara ya Afya na Ustawi wa Jamii, Wizara ya Elimu, Sayansi na Ufundi, Wizara ya Maendeleo ya Jamii, Jinsia na Watoto na Ofisi ya Waziri Mkuu, Tawala za Mikoa na Serikali za Mitaa.

Miongoni mwa matokeo makuu ni maendeleo ya rasimu jumuishi ya sera ya MMMAM (2011/12) na kuitisha mkutano wa Kitaifa wa pili wa MMMAM mwaka 2012 ambapo Mawaziri wenye dhamana ya MMMAM walijidhatiti kuwekeza zaidi kwenye MMMAM katika sekta husika. Mtazamo huu wa kihistoria umeoneshwa katika.

Aidha, pamoja na azimio lililosainiwa mwaka 2012, hapakuwepo na uzatiti kamilifu wa afua za MMMAM zilizolenga watoto wenye umri wa miaka 0 hadi 8, kulingana na sera endelevu, mikakati na hatua zinazo tegemea Ushahidi, zenye ufanisi na zenye matokeo ambazo zinatekelezwa katika viwango, uratibu mzuri, rasilimali na kufuatiliwa. Katika kushughulikia changamoto hii, majadiliano yalianzishwa tena mwaka 2017 na Shirika la Children in Crossfire (CiC) wakishirkiana na TECDEN na wadau wengine katika mifumo ya kuboresha ushirikiano. 

Programu za malezi, makuzi, na maendeleo ya awali ya mtoto zina jukumu kubwa katika kujenga msingi wa watoto wa Tanzania. Kwa kuwekeza katika malezi bora ya awali, Tanzania ina fursa ya kuunda kizazi cha watoto wanaojiamini, wenye uwezo, na wanaochangia katika maendeleo ya taifa. Kwa kushirikiana na juhudi za serikali na jamii, tunaweza kufanikisha malengo haya na kuwa na Tanzania yenye mafanikio na ustawi zaidi.